Artykuł przygotowała Edyta Szela, mentorka w projekcie STEAM Academy Fundacji Girls Code Fun.

Dlaczego różnorodność to siła?


W zespołach i grupach jest to jeden z kluczowych czynników sukcesu w życiu dorosłym. Nie ma tutaj różnicy, czy mówimy o biznesie, nauce, czy społecznych inicjatywach. Często jednak zapominamy, jak ważne jest pielęgnowanie tej różnorodności już na etapie dorastania. Aby młodzież mogła w pełni wykorzystać swoje unikalne talenty i potencjał, musimy odejść od standaryzacji na rzecz podejścia, które widzi odmienność jako zasób.

Podstawą do budowania tej różnorodności jest świadomość trzech obszarów: talentów, umiejętności, zachowań i motywacji, które tworząc matrycę pokazują indywidualność i wyjątkowość każdej osoby.

Przyjrzyjmy się zatem, jak definiujemy talenty, umiejętności, style zachowania i motywacje oraz dlaczego są one kluczowe dla budowania synergii w różnorodnych grupach.

Co nazywamy talentem?

Talent to wrodzona predyspozycja do wykonywania pewnych działań w sposób wyjątkowo sprawny lub z dużą łatwością. Może dotyczyć zarówno zdolności artystycznych, analitycznych, społecznych, jak i technicznych. Popularne przykłady talentów to:

  • Artystyczne myślenie – umiejętność tworzenia oryginalnych dzieł sztuki.
  • Analiza danych – wrodzona łatwość w identyfikowaniu wzorców w liczbach.
  • Komunikacja interpersonalna – naturalna zdolność do budowania relacji i prowadzenia rozmów.

Modeli określających talenty jest wiele. Osobiście jestem fanką i codziennym użytkownikiem w życiu i w biznesie modelu Gallupa. Identyfikuje on 34 talenty, które pomagają zrozumieć, w czym dana osoba może być wyjątkowa i jak może rozwijać swoje mocne strony. Określa też jakie są potencjalne zagrożenia płynące z tych talentów i o co należy zadbać w relacjach międzyludzkich

Czym jest umiejętność?

Umiejętność to zdolność, którą można rozwijać poprzez naukę i praktykę. W przeciwieństwie do talentu, umiejętności są nabyte i mogą być doskonalone w miarę potrzeby. Przykłady umiejętności to:

  • Pisanie – rozwinięcie zdolności do jasnego i przekonującego komunikowania myśli.
  • Programowanie – opanowanie języków kodowania, takich jak Python czy Java.
  • Rozwiązywanie konfliktów – praktyka mediacji i znajdowania kompromisów w trudnych sytuacjach.

To właśnie połączenie talentów z umiejętnościami daje narzędzia do skutecznego działania w różnych dziedzinach życia.

Czym jest styl zachowania?

Styl zachowania odnosi się do tego, jak ludzie reagują na różne sytuacje, współpracują z innymi i podejmują decyzje. W tym obszarze opieram się na modelu DISC D3, opartym na teorii Junga. Klasyfikuje on style zachowań jako:

  • Dominacja (D) – ukierunkowanie na cele i szybkie podejmowanie decyzji.
  • Wpływ (I) – otwartość, entuzjazm i łatwość w nawiązywaniu kontaktów.
  • Stałość (S) – spokojne, stabilne podejście i empatia w relacjach.
  • Sumienność (C) – dokładność, precyzja i orientacja na szczegóły.

Każdy styl ma swoje mocne strony, które są niezastąpione w różnych rolach w grupach i zespołach. Każdy z nas ma każdy rodzaj zachowania w sobie, ale w różnych proporcjach i różnym poziomie urzeczywistniania się w życiu.

Czy dany styl zachowania wskazuje nam określony sposób życia?

Styl zachowania przede wszystkim ułatwia nam zrozumienie siebie, tego czego potrzebujemy, co my potrzebujemy uwzględnić w relacjach z innymi, jak możemy być odbierani przez innych oraz jak się komunikować. Czy styl zachowania określi, że możemy być np. handlowcem? Nie do końca. Znam świetnych handlowców z dominującym stylem I, jak i tych z dominującym stylem C. Działają inaczej, inaczej obsługują klientów oraz mają różne sposoby komunikacji, ale … obydwoje są skuteczni, bo używają swoich naturalnych zasobów. 

Czym jest motywacja wewnętrzna?

Motywacja wewnętrzna to siła, która napędza nas do działania z własnej woli, bez potrzeby zewnętrznych nagród. Przykłady motywacji wewnętrznej to:

  • Chęć rozwoju – potrzeba ciągłego uczenia się i zdobywania wiedzy.
  • Pasja tworzenia – radość z tworzenia rzeczy nowych i wartościowych.
  • Pomoc innym – satysfakcja wynikająca z działania na rzecz społeczności.

Zrozumienie, co motywuje młodzież, pozwala wspierać ich rozwój w zgodzie z ich wartościami i potrzebami.

Czym jest efekt synergii i dlaczego w różnorodności jest siła?

Efekt synergii polega na tym, że współpraca różnych osób o odmiennych talentach, umiejętnościach i stylach zachowania prowadzi do osiągania lepszych rezultatów, niż gdyby te osoby działały indywidualnie. Zróżnicowane zespoły:

  • potrafią adaptować się do zmieniających się warunków,
  • budować bardziej zrównoważone i efektywne relacje (co wymaga odrobiny pracy!),
  • znajdują więcej rozwiązań i mają więcej zasobów – uzupełniają się nawzajem zarówno, jeśli chodzi o umiejętności, ale też reakcje w różnych sytuacjach.

Różnorodność to nie tylko tolerancja dla odmienności – to aktywne korzystanie z jej potencjału.

Sposoby kształtowania i wzmacniania różnorodności u młodzieży:

  • Indywidualne podejście w edukacji – uwzględnianie różnych stylów uczenia się i mocnych stron uczniów.
  • Tworzenie przestrzeni do współpracy – promowanie projektów grupowych, które wymagają współdziałania osób o różnych zdolnościach.
  • Rozwijanie empatii i otwartości – nauka zrozumienia perspektyw innych poprzez warsztaty, gry symulacyjne i dyskusje.
  • Dostarczanie narzędzi do samopoznania – korzystanie z metodologii DISC D3, Gallupa, czy innych które pomagają młodzieży lepiej zrozumieć siebie.

Trzy praktyki dla dorosłych wspierające różnorodność u dziecka

  • Zadawaj pytania zamiast narzucać odpowiedzi – np. „Jak myślisz, co byłoby najlepszym rozwiązaniem?” To wspiera samodzielne myślenie.
  • Eksponuj dziecko na różne doświadczenia – umożliwiaj uczestnictwo w zajęciach artystycznych, sportowych i naukowych, by odkryć potencjalne talenty.
  • Doceniaj indywidualność – zamiast porównywać dziecko do innych, chwal jego unikalne cechy i sposób myślenia.

Różnorodność wśród młodzieży to fundament silnych, kreatywnych i odpornych zespołów w przyszłości. Wspierając indywidualne cechy młodych ludzi, budujemy świat, w którym odmienność staje się największym zasobem.

Źródła:

  • „Rozpoznawanie potencjału   oraz wzmocnienia i ograniczenia   rozwoju zdolności dzieci   w narracjach rodziców” Joanna Łukasiewicz‐Wieleba, Warszawa 2018
  • „Postawy i styl życia młodzieży” pod red. Łukasz Szwejka, Warszawa 2024
  • „Rozwijanie kompetencji osobistych u młodzieży”, mgr Justyna Pawelec, 2017
  • Jak rozwijać kompetencje społeczno-emocjonalne uczniów? Poradnik dla wychowawców i nauczycieli. TROS-KA Materiały postdiagnostyczne cz. IV, Warszawa
  • Zarządzanie różnorodnością jako istotna kompetencja współczesnego menedżera, Marzena syper-jędrzejak, Wrocław 2014