W dzisiejszym świecie coraz więcej mówi się o znaczeniu inkluzywności, także w mowie i postawie. To, jak zwracamy się do innych, jakich słów używamy i jakie postawy prezentujemy, ma istotny wpływ na rozwój dzieci. Wpływa to na ich poczucie wartości, ambicje oraz wizję własnej przyszłości, szczególnie w zawodach, które stereotypowo przypisane są jednej z płci. Poniżej przedstawiamy, jak możemy unikać stereotypów w codziennej komunikacji i dawać dzieciom wsparcie, którego potrzebują.

Język kształtuje świadomość

Słowa, których używamy, mają moc. Na przykład, zwroty w rodzaju „chłopcy są lepsi w matematyce” lub „dziewczynki są bardziej wrażliwe” mogą subtelnie zaszczepiać ograniczające przekonania. Według badań przeprowadzonych przez American Psychological Association, dzieci łatwo przyswajają stereotypy z otoczenia i z czasem zaczynają wierzyć, że mają określone zdolności i cechy ze względu na płeć. Dlatego warto stawiać na neutralne sformułowania, które podkreślają indywidualne cechy dziecka, zamiast stereotypowych opinii.

Przykłady inkluzywnego języka

Oto kilka propozycji, jak możemy świadomie używać języka:

  • Zamiana ról w przykładach: Często, gdy mówimy o różnych zawodach, przypisujemy je podświadomie do określonej płci. Zamiast mówić „pielęgniarka” czy „inżynier” jako domyślne zawody dla kobiet i mężczyzn, warto wprowadzać różnorodność i posługiwać się przykładami takich profesji, które będą przełamywać te podziały. Możemy używać zwrotów neutralnych jak np. „specjalista/ka” lub „pracownik/czka.”
  • Komunikaty wspierające rozwój: Zamiast mówić „dziewczynki są wrażliwe”, warto docenić ich indywidualne cechy, takie jak empatia czy zrozumienie dla innych. Podobnie chłopcom można przypisywać cechy współczucia, a nie tylko siłę fizyczną. Takie podejście wspiera rozwój wszechstronnych kompetencji.

Jak unikać stereotypowych reakcji?

Nawet najmniejsze codzienne komentarze mogą wzmacniać stereotypy. Zwracajmy uwagę, aby nie wyrażać zdziwienia, gdy dziewczynka interesuje się informatyką, a chłopiec teatrem. Badania przeprowadzone przez Instytut Edukacji Uniwersytetu Londyńskiego wykazały, że dzieci rozwijają większe ambicje zawodowe, gdy ich zainteresowania są wspierane bez stereotypowych osądów.

Przykład: Jeśli córka wyraża zainteresowanie robotyką, nie mówmy „to trochę męskie zainteresowanie”, ale wyraźmy entuzjazm: „Super, że cię to interesuje! To bardzo przyszłościowy obszar.”

Budowanie przyszłości wolnej od uprzedzeń

Nie wystarczy tylko zmieniać język – istotne są także nasze postawy i zachowania. Jeśli chcemy, by nasze dzieci wzrastały w wolności od uprzedzeń, warto świadomie pokazywać im wzorce różnych ról społecznych:

  • Pokazywanie różnorodnych wzorców: Warto wspominać o kobietach-naukowcach i mężczyznach, którzy realizują się jako nauczyciele wczesnoszkolni. To buduje szerokie spojrzenie na to, kim mogą stać się w przyszłości.
  • Zachęcanie do eksploracji: Zamiast przypisywać dzieciom aktywności na podstawie płci, warto zachęcać je do różnych dziedzin, niezależnie od stereotypów.

Jakie efekty może przynieść język inkluzywny?

Język inkluzywny oraz postawy pozbawione stereotypów mają głęboki wpływ na rozwój poczucia wartości dzieci oraz ich gotowość do eksploracji nowych ścieżek. Dzieci, które nie są obciążone stereotypami, częściej wybierają ścieżki edukacyjne i zawodowe zgodne z ich pasjami, a nie presją społeczną. Statystyki z raportu McKinsey & Company pokazują, że kobiety, które od dzieciństwa miały wsparcie dla swoich zainteresowań, o 30% częściej wybierają kariery w STEM.

Rodzice i opiekunowie mogą odegrać kluczową rolę w walce z uprzedzeniami i promować równouprawnienie poprzez świadome używanie języka i kształtowanie postaw. Naszym celem powinna być przestrzeń, w której dzieci rozwijają swoje talenty bez ograniczeń płciowych.

Źródła:

  1. American Psychological Association, The effects of gender stereotypes on young children, 2019.
  2. University College London, Parental influence on children’s career ambitions, 2020.
  3. McKinsey & Company, Closing the STEM gap: Why STEM fields need more women, 2022.